جایگاه حفظ در روایات-قسمت سوم

بسم الله الرحمن الرحیم

 

چرا قرآن را حفظ کنیم ؟

جایگاه حفظ قرآن کریم در روایات معصومین علیهم السلام (قسمت سوم)

در مطالب گذشته دسته‌ی یکم (توصیه نسبت به حفظ قرآن) و دوم (ترغیب به حفظ از طریق بیان امتیازات معنوی) از روایات را بررسی کردیم.

دسته‌ی سوم: ترغیب به حفظ از طریق بیان امتیازات اجتماعی

اولویت حافظ قرآن در مناصب اجتماعی در عصر نبوی

در عصر نبوی، حفظ قرآن چنان اهمیت داشت که حتی غلامان حافظ قرآن نیز بر مردم عادی مقدم شمرده می‌شدند. مسلمانان، سخت به یاد گرفتن و حفظ قرآن اهمیت می‌دادند و اصولاً شخصیت افراد در آن عصر تا حد زیادی با این معیار شناخته می‌شد که تا چه اندازه از آیات قران را حفظ کرده بودند.[١] وقتی مهاجران به مدینه هجرت کردند، سالم، غلام ابو‌حذیفه، به دلیل اینکه از همه به فنون قرائت و حفظ قرآن آشناتر بود، امامت جماعت آن‌ها را به عهده داشت.[٢]

بر کسانی که اطلاعی از تاریخ اسلام دارند، منزلت بلند قاریان و حافظان قرآن و مقام رفیع ایشان در میان مردم [عصر نبوی]، پوشیده نیست.[٣]

با توجه به همین جایگاه رفیع بوده است که تاریخ، نام حافظان قرآن در عصر پیامبر صلی الله علیه و آله را ثبت نموده است و نام مولای متقیان علی علیه السلام در صدر آن می‌درخشد.[۴]

بسیاری از منصب‌ها و مسئولیت‌ها، همچون فرماندهی و امامت جماعت به حسب میزان آشنایی و حفظ اشخاص از قرآن کریم، به ایشان محول می‌گردید که تاریخ شواهد بسیاری بر آن اقامه کرده است.

از جمله این که روزی نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله قصد داشت جمعیتی را [برای انجام مأموریتی] به مکانی بفرستد. ایشان از یک یک آنان می‌پرسید که چه مقدار از قرآن و کدام سوره را حفظ دارد، تا به جوانی که از همه سنش کمتر بود رسید؛ او در جواب این سؤال حضرت، اظهار داشت: قسمتی از قرآن به علاوه‌ی سوره‌ی بقرة را حفظ دارد. حضرت رو به جمعیت کرد و فرمود: اکنون بروید؛ این جوان امیر بر شماست. گفتند: ای پیامبر خدا او از همه‌ی ما سن کمتری دارد. حضرت فرمود: آری ولی سوره‌ی بقرة را حفظ دارد.[۵]

همچنین در هنگام خاک سپاری شهدای جنگ احد، فرمود: ببینید، کدام یک از آنها [آیات] بیشتری از قرآن را حفظ کرده است، پس [برای اکرام و بزرگداشتش] او را پیش از دیگران به خاک بسپارید.[۶]

شریف‌ترین امت

رسول گرامی صلی الله علیه و آله فرمود: «شریف‌ترین مردم امت من حاملان قرآن و شب زنده‌دارانند».[٧]

توصیه به اکرام حافظان قرآن

پیامبر رحمت صلی الله علیه و آله فرمود: «حامل قرآن، پرچم‌دار اسلام است، هر که او را گرامی بدارد، خداوند را گرامی داشته است و هر که به او اهانت کند، لعنت خداوند بر اوست».[٨]

بیان تأثیرات مثبت حفظ قرآن بر جامعه

پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله در سخنی گهربار، یکی از فواید حفظ قرآن و حاملان این کتاب مقدس را از بعد اجتماعی، این گونه بیان فرموده‌اند: «قرآن را فرا گیرید؛ زیرا حامل و حافظ قرآن همانند کسی است که انبانی پر از مشک را به دوش گیرد، اگر آن را باز کند بوی خوش آن، مشام‌ها را معطر نماید و اگر آن را نگاه دارد، عطر نگاه داشته است».[٩]

ادامه دارد …

---

١. تفسیر نمونه، ج ١١، ص ١٧.

٢. ر.ک: معجم حفاظ القرآن عبر التاریخ، ج ١، ص ٢۵٧.

٣. البیان فی تفسیر القرآن، ص ٢۵٣.

۴. کشاف الفهارس، ص ١٣٣.

۵. ترجمه‌ی مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، ج ١، ص ۵۵.

۶. عن رسول الله صلی الله علیه و آله فی غزوة أحد فی دفن الشهداء؛ «انظروا أکثرهم جمعاً للقرآن فاجعلوه أمام صاحبه فی القبر». میزان‌الحکمة، ج ٣، ص ٢۵٢٣.

٧. عن ابن عباس قال: قال رسول الله: «أشراف أُمّتی حَمَلَةُ القرآن و أصحاب اللیل»؛ معانی‌الأخبار، ص ١٧٨.

٨. «حامِلُ القُرآنِ حامِلُ رایَةِ الإِسلامِ، مَن أَکرَمَهُ فَقَد أَکرَمَ الله، وَ مَن أَهانَهُ فَعَلَیهِ لَعنَةُ اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ». میزان‌الحکمة، ج ٣، ص ٢۵٢٣.

٩. مستدرک‌الوسائل، ج ۴، ص ٢۴۶.