جایگاه حفظ در روایات-قسمت پنجم

بسم الله الرحمن الرحیم

چرا قرآن را حفظ کنیم ؟

جایگاه حفظ قرآن کریم در روایات معصومین علیهم السلام (قسمت پنجم)

در مطالب گذشته دسته‌ی یکم (توصیه نسبت به حفظ قرآن)، دوم (ترغیب به حفظ از طریق بیان امتیازات معنوی)، سوم (ترغیب به حفظ از طریق بیان امتیازات اجتماعی) و چهارم (ترغیب از طریق فواید و برکات حفظ قرآن) از روایات را بررسی کردیم.

دسته‌ی پنجم: تشویق‌های مادی برای حفظ قرآن

با مطالعه‌ی تاریخ و سیره، به مواردی دست می‌یابیم که معصومین علیهم السلام برای تشویق به حفظ، برای حافظان قرآن سهم ویژه‌ای از بیت‌المال مسلمین قرار داده‌اند.

امام علی علیه السلام در زمان خلافت خویش برای سوق دادن مسلمانان به سمت حفظ قرآن و برای قدردانی از تلاش‌های حافظان و نشان دادن جایگاه آنان در جامعه‌ی اسلامی می‌فرمودند: «کسی که اسلام را بپذیرد و قرآن را حفظ نماید، سالانه دویست دینار از بیت‌المال مسلمانان سهم دارد، اگر در دنیا از آن محروم گردد، در روز قیامت که به آن نیازمندتر است به طور کامل آن را دریافت خواهد نمود».[١]

دسته‌ی ششم: توصیه‌های ویژه اهل بیت علیهم السلام به حافظان

تشویق به مرور کردن آیات

یکی از وظایف مهمی که حافظ قرآن با آن مواجه است، مرور و یادآوری آیات است. در این باره از پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله روایت شده که فرمودند: «با یادآوری و مرور آیات قرآن، بر حفظ آن مواظبت کنید».[٢]

همچنین در حدیثی دیگر می‌فرمایند: «اگر حافظ قرآن همت گمارد و شب و روز به مرور و قرائت آن بپردازد، آن را به یاد می‌آورد، در غیر این صورت آن را فراموش می‌کند».[٣]

بی‌توجهی و غفلت از مرور آیات، موجب ضعف در محفوظات و فراموشی آن می‌گردد. از یاد بردن آیات حفظ شده، آن قدر ناپسند و نازیباست که اهل بیت علیهم السلام آن را موجب حسرت ابدی می‌دانند.

امام صادق علیه السلام فرمود: «هر که سوره‌ای از قرآن را فراموش نماید، آن سوره با صورتی زیبا و درجه‌ای رفیع در بهشت بر او تمثل یافته [و ظاهر می‌گردد]؛ هنگامی که فرد، آن سوره‌ی [تمثل یافته] را مشاهده می‌کند، می‌گوید: تو چقدر زیبا هستی، ای کاش تو برای من بودی؛ پس آن سوره پاسخ می‌دهد: آیا مرا نمی‌شناسی؟ من همان سوره‌ای هستم [که مرا حفظ نموده بودی]، اگر مرا فراموش نمی‌کردی تو را به این درجه‌ی معنوی [والا] می‌رساندم».[۴]

مطلب آینده: آموزش برخی دعاها برای فراموش نکردن قرآن

١. «مَن دَخَلَ فی الإِسلامِ طائِعاً وَ قَرَأَ القُرآنَ ظاهِراً فَلَهُ فی کُلِّ سِنَةٍ مِائَتا دینارٍ فی بَیتِ مالِ المُسلِمینَ إِن مُنِعَ فی الدُّنیا أَخَذَها یَومَ القیامَةِ وافیَةً أَحوَجَ ما یَکونُ إِلَیها»؛ الخصال؛ ج ٢،ص ۶٠٢.

٢. «تَعاهَدوا القُرآنَ بِالتَّذکِرَةِ»؛ کلید حفظ قرآن، ص ۶٧، به نقل از اسدالغابه، ج ٣، ص ۵٣٧.

٣. «إِذا قامَ صاحِبُ القُرآنِ فَقَرَأَهُ بِاللَّیلِ وَ النَّهارِ ذَکَرَهُ وَ إِذا لَم یَقُم بِهِ نَسیَهُ»؛ همان، ص ۶٨، به نقل از صحیح مسلم، ج ١، ص ۵۴۴، حدیث ٢٢٧.

۴. «مَن نَسیَ سورَةً مِنَ القُرآنِ مُثَلَّت لَهُ فی صورَةٍ حَسَنَةٍ وَ دَرَجَةٍ رَفیعَةٍ فی الجَنَّةِ فَإِذا رَآها قالَ ما أَنتِ ما أَحسَنَکِ لَیتَکِ لی فَیَقولُ أَما تَعرِفُنی أَنا سورَةُ کَذا وَ کَذا وَ لَو لَم تَنسَنی رَفَعتُکَ إِلی هذا»؛ الکافی، ج ٢، ص ۶٠٨.