العبد التائب

دلنوشته

العبد التائب

دلنوشته

العبد التائب

اینجا قاب زندگیست که در آن

دنبال کنندگان ۵ نفر
این وبلاگ را دنبال کنید
مدیر وبلاگ

۷ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «حفظ قرآن کریم» ثبت شده است

بسم الله الرحمن الرحیم

چرا قرآن را حفظ کنیم ؟

جایگاه حفظ قرآن کریم در روایات معصومین علیهم السلام (قسمت پنجم)

در مطالب گذشته دسته‌ی یکم (توصیه نسبت به حفظ قرآن)، دوم (ترغیب به حفظ از طریق بیان امتیازات معنوی)، سوم (ترغیب به حفظ از طریق بیان امتیازات اجتماعی) و چهارم (ترغیب از طریق فواید و برکات حفظ قرآن) از روایات را بررسی کردیم.

دسته‌ی پنجم: تشویق‌های مادی برای حفظ قرآن

با مطالعه‌ی تاریخ و سیره، به مواردی دست می‌یابیم که معصومین علیهم السلام برای تشویق به حفظ، برای حافظان قرآن سهم ویژه‌ای از بیت‌المال مسلمین قرار داده‌اند.

امام علی علیه السلام در زمان خلافت خویش برای سوق دادن مسلمانان به سمت حفظ قرآن و برای قدردانی از تلاش‌های حافظان و نشان دادن جایگاه آنان در جامعه‌ی اسلامی می‌فرمودند: «کسی که اسلام را بپذیرد و قرآن را حفظ نماید، سالانه دویست دینار از بیت‌المال مسلمانان سهم دارد، اگر در دنیا از آن محروم گردد، در روز قیامت که به آن نیازمندتر است به طور کامل آن را دریافت خواهد نمود».[١]

دسته‌ی ششم: توصیه‌های ویژه اهل بیت علیهم السلام به حافظان

تشویق به مرور کردن آیات

یکی از وظایف مهمی که حافظ قرآن با آن مواجه است، مرور و یادآوری آیات است. در این باره از پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله روایت شده که فرمودند: «با یادآوری و مرور آیات قرآن، بر حفظ آن مواظبت کنید».[٢]

همچنین در حدیثی دیگر می‌فرمایند: «اگر حافظ قرآن همت گمارد و شب و روز به مرور و قرائت آن بپردازد، آن را به یاد می‌آورد، در غیر این صورت آن را فراموش می‌کند».[٣]

بی‌توجهی و غفلت از مرور آیات، موجب ضعف در محفوظات و فراموشی آن می‌گردد. از یاد بردن آیات حفظ شده، آن قدر ناپسند و نازیباست که اهل بیت علیهم السلام آن را موجب حسرت ابدی می‌دانند.

امام صادق علیه السلام فرمود: «هر که سوره‌ای از قرآن را فراموش نماید، آن سوره با صورتی زیبا و درجه‌ای رفیع در بهشت بر او تمثل یافته [و ظاهر می‌گردد]؛ هنگامی که فرد، آن سوره‌ی [تمثل یافته] را مشاهده می‌کند، می‌گوید: تو چقدر زیبا هستی، ای کاش تو برای من بودی؛ پس آن سوره پاسخ می‌دهد: آیا مرا نمی‌شناسی؟ من همان سوره‌ای هستم [که مرا حفظ نموده بودی]، اگر مرا فراموش نمی‌کردی تو را به این درجه‌ی معنوی [والا] می‌رساندم».[۴]

مطلب آینده: آموزش برخی دعاها برای فراموش نکردن قرآن

١. «مَن دَخَلَ فی الإِسلامِ طائِعاً وَ قَرَأَ القُرآنَ ظاهِراً فَلَهُ فی کُلِّ سِنَةٍ مِائَتا دینارٍ فی بَیتِ مالِ المُسلِمینَ إِن مُنِعَ فی الدُّنیا أَخَذَها یَومَ القیامَةِ وافیَةً أَحوَجَ ما یَکونُ إِلَیها»؛ الخصال؛ ج ٢،ص ۶٠٢.

٢. «تَعاهَدوا القُرآنَ بِالتَّذکِرَةِ»؛ کلید حفظ قرآن، ص ۶٧، به نقل از اسدالغابه، ج ٣، ص ۵٣٧.

٣. «إِذا قامَ صاحِبُ القُرآنِ فَقَرَأَهُ بِاللَّیلِ وَ النَّهارِ ذَکَرَهُ وَ إِذا لَم یَقُم بِهِ نَسیَهُ»؛ همان، ص ۶٨، به نقل از صحیح مسلم، ج ١، ص ۵۴۴، حدیث ٢٢٧.

۴. «مَن نَسیَ سورَةً مِنَ القُرآنِ مُثَلَّت لَهُ فی صورَةٍ حَسَنَةٍ وَ دَرَجَةٍ رَفیعَةٍ فی الجَنَّةِ فَإِذا رَآها قالَ ما أَنتِ ما أَحسَنَکِ لَیتَکِ لی فَیَقولُ أَما تَعرِفُنی أَنا سورَةُ کَذا وَ کَذا وَ لَو لَم تَنسَنی رَفَعتُکَ إِلی هذا»؛ الکافی، ج ٢، ص ۶٠٨.

 

  • محمد حسین عباسی

بسم الله الرحمن الرحیم

چرا قرآن را حفظ کنیم ؟

جایگاه حفظ قرآن کریم در روایات معصومین علیهم السلام (قسمت چهارم)

در مطالب گذشته دسته‌ی یکم (توصیه نسبت به حفظ قرآن)، دوم (ترغیب به حفظ از طریق بیان امتیازات معنوی) و سوم (ترغیب به حفظ از طریق بیان امتیازات اجتماعی) از روایات را بررسی کردیم.

دسته‌ی چهارم: ترغیب از طریق بیان فواید و برکات حفظ قرآن

در برخی روایات فواید و خواصی برای حفظ قرآن ذکر شده است؛ این امر نشانگر اهمیت و سودمندی حفظ قرآن کریم است. در عین حال نوعی تشویق و تحریص مسلمانان بر این امر مقدس نیز به شمار می‌رود. در ادامه به برخی از این احادیث اشاره می‌شود.

بهره‌مندی از عقل

رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «هر که قرآن را حفظ نماید، خداوند او را تا پایان عمر از نعمت عقل بهره‌مند می‌نماید».[١]

مصونیت از بلا

رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «هنگامی که خداوند بلایی را از آسمان می‌فرستد، حافظان قرآن و آنان که بر اوقات نماز مراقبت می‌کنند و آبادگران مساجد را از آن حفظ می‌کند».[٢]

آمرزش از گناهان

رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرمود: «کسی که قرآن را از حفظ بخواند و گمان کند خدای تعالی او را نمی‌آمرزد، در شمار کسانی است که آیات الهی را به تمسخر گرفته است».[٣]

سرشناسی و مهتری در بهشت

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «حاملان و حافظان قرآن، سرشناسان اهل بهشت‌اند».[۴]

حق شفاعت

رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «کسی که قرآن را به خاطر سپرده و حفظ نماید و حلال آن را حلال و حرام آن را حرام بداند، خدای تعالی او را وارد بهشت سازد و شفاعت او را برای ده نفر از خاندانش که تمامی اهل آتشند [اما مستحق شفاعت]، بپذیرد».[۵]

ادامه دارد …


١. «مَن جَمَعَ القُرآنَ مَتَّعَهُ اللهُ بِعَقلِهِ حَتّی یَموتَ»؛ میزان‌الحکمة، ج ١٠، ص ۴٨١٨، ح ١۶۴٨٨.

٢. «إِذا أَنزَلَ اللهُ عاهَةً مِنَ السَّماءِ عوفیَ مِنها حَمَلَةُ القُرآنِ وَ رُعاةُ الشَّمسِ أَیِ الحافِظونَ لِأَوقاتِ الصَّلَواتِ وَ عُمّارِ المَساجِدِ»؛ مستدرک‌الوسائل، ج ٣، ص ١۵٠.

٣. مستدرک‌الوسائل، ج ۴، ص ٢۶٩.

۴. بحار‌الأنوار، ج ٨٩، ص ١٧٧.

۵. مستدرک‌الوسائل، ج ۴، ص ٢۴۵.

 

  • محمد حسین عباسی

بسم الله الرحمن الرحیم

 

چرا قرآن را حفظ کنیم ؟

جایگاه حفظ قرآن کریم در روایات معصومین علیهم السلام (قسمت سوم)

در مطالب گذشته دسته‌ی یکم (توصیه نسبت به حفظ قرآن) و دوم (ترغیب به حفظ از طریق بیان امتیازات معنوی) از روایات را بررسی کردیم.

دسته‌ی سوم: ترغیب به حفظ از طریق بیان امتیازات اجتماعی

اولویت حافظ قرآن در مناصب اجتماعی در عصر نبوی

در عصر نبوی، حفظ قرآن چنان اهمیت داشت که حتی غلامان حافظ قرآن نیز بر مردم عادی مقدم شمرده می‌شدند. مسلمانان، سخت به یاد گرفتن و حفظ قرآن اهمیت می‌دادند و اصولاً شخصیت افراد در آن عصر تا حد زیادی با این معیار شناخته می‌شد که تا چه اندازه از آیات قران را حفظ کرده بودند.[١] وقتی مهاجران به مدینه هجرت کردند، سالم، غلام ابو‌حذیفه، به دلیل اینکه از همه به فنون قرائت و حفظ قرآن آشناتر بود، امامت جماعت آن‌ها را به عهده داشت.[٢]

بر کسانی که اطلاعی از تاریخ اسلام دارند، منزلت بلند قاریان و حافظان قرآن و مقام رفیع ایشان در میان مردم [عصر نبوی]، پوشیده نیست.[٣]

با توجه به همین جایگاه رفیع بوده است که تاریخ، نام حافظان قرآن در عصر پیامبر صلی الله علیه و آله را ثبت نموده است و نام مولای متقیان علی علیه السلام در صدر آن می‌درخشد.[۴]

بسیاری از منصب‌ها و مسئولیت‌ها، همچون فرماندهی و امامت جماعت به حسب میزان آشنایی و حفظ اشخاص از قرآن کریم، به ایشان محول می‌گردید که تاریخ شواهد بسیاری بر آن اقامه کرده است.

از جمله این که روزی نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله قصد داشت جمعیتی را [برای انجام مأموریتی] به مکانی بفرستد. ایشان از یک یک آنان می‌پرسید که چه مقدار از قرآن و کدام سوره را حفظ دارد، تا به جوانی که از همه سنش کمتر بود رسید؛ او در جواب این سؤال حضرت، اظهار داشت: قسمتی از قرآن به علاوه‌ی سوره‌ی بقرة را حفظ دارد. حضرت رو به جمعیت کرد و فرمود: اکنون بروید؛ این جوان امیر بر شماست. گفتند: ای پیامبر خدا او از همه‌ی ما سن کمتری دارد. حضرت فرمود: آری ولی سوره‌ی بقرة را حفظ دارد.[۵]

همچنین در هنگام خاک سپاری شهدای جنگ احد، فرمود: ببینید، کدام یک از آنها [آیات] بیشتری از قرآن را حفظ کرده است، پس [برای اکرام و بزرگداشتش] او را پیش از دیگران به خاک بسپارید.[۶]

شریف‌ترین امت

رسول گرامی صلی الله علیه و آله فرمود: «شریف‌ترین مردم امت من حاملان قرآن و شب زنده‌دارانند».[٧]

توصیه به اکرام حافظان قرآن

پیامبر رحمت صلی الله علیه و آله فرمود: «حامل قرآن، پرچم‌دار اسلام است، هر که او را گرامی بدارد، خداوند را گرامی داشته است و هر که به او اهانت کند، لعنت خداوند بر اوست».[٨]

بیان تأثیرات مثبت حفظ قرآن بر جامعه

پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله در سخنی گهربار، یکی از فواید حفظ قرآن و حاملان این کتاب مقدس را از بعد اجتماعی، این گونه بیان فرموده‌اند: «قرآن را فرا گیرید؛ زیرا حامل و حافظ قرآن همانند کسی است که انبانی پر از مشک را به دوش گیرد، اگر آن را باز کند بوی خوش آن، مشام‌ها را معطر نماید و اگر آن را نگاه دارد، عطر نگاه داشته است».[٩]

ادامه دارد …


١. تفسیر نمونه، ج ١١، ص ١٧.

٢. ر.ک: معجم حفاظ القرآن عبر التاریخ، ج ١، ص ٢۵٧.

٣. البیان فی تفسیر القرآن، ص ٢۵٣.

۴. کشاف الفهارس، ص ١٣٣.

۵. ترجمه‌ی مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، ج ١، ص ۵۵.

۶. عن رسول الله صلی الله علیه و آله فی غزوة أحد فی دفن الشهداء؛ «انظروا أکثرهم جمعاً للقرآن فاجعلوه أمام صاحبه فی القبر». میزان‌الحکمة، ج ٣، ص ٢۵٢٣.

٧. عن ابن عباس قال: قال رسول الله: «أشراف أُمّتی حَمَلَةُ القرآن و أصحاب اللیل»؛ معانی‌الأخبار، ص ١٧٨.

٨. «حامِلُ القُرآنِ حامِلُ رایَةِ الإِسلامِ، مَن أَکرَمَهُ فَقَد أَکرَمَ الله، وَ مَن أَهانَهُ فَعَلَیهِ لَعنَةُ اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ». میزان‌الحکمة، ج ٣، ص ٢۵٢٣.

٩. مستدرک‌الوسائل، ج ۴، ص ٢۴۶.

 

  • محمد حسین عباسی

بسم الله الرحمن الرحیم

 

چرا قرآن را حفظ کنیم ؟

جایگاه حفظ قرآن کریم در روایات معصومین علیهم السلام (قسمت دوم)

در مطلب گذشته دسته‌ی یکم از روایات (توصیه نسبت به حفظ قرآن) را بررسی کردیم.

دسته­‌ی دوم: ترغیب به حفظ از طریق بیان امتیازات معنوی

درجه‌ی حافظ قرآن در بهشت

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمود: درجات بهشت به تعداد آیات قرآن است. چون صاحب قرآن وارد بهشت شود، به او گفته می‌شود، بخوان و بالا برو که هر آیه را درجه‌ای است. پس [در آن روز] برتر از درجه‌ی حافظ قرآن درجه‌ای نیست.[١]

هم‌نشینی حافظ قرآن با انبیاء

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمود: «گرامی‌ترین مردم نزد خداوند پس از انبیاء، علما و پس از ایشان حاملان قرآنند. مانند انبیاء از دنیا خارج می‌شوند و به همراه ایشان محشور می‌گردند و با ایشان از پل صراط عبور کرده و پاداششان نیز همانند پاداش انبیاء است. پس خوش به حال طالبان علم و حاملان قرآن به سبب شرف و کرامتی که در نزد خداوند دارند …».[٢]

ادامه دارد …


١. عَن موسَی بنِ إِسماعیلَ بنِ موسَی بنِ جَعفَرٍ عَن أَبیهِ عَن آبائِهِ قالَ قالَ رَسولُ اللهِ: «عَدَدُ دُرَجِ الجَنَّةِ عَدَدُ آیِ القُرآنِ فَإِذا دَخَلَ صاحِبُ القُرآنِ الجَنَّةَ قیلَ لَهُ ارقَأ وَاقرَأ [اقرَأ وارقَأ] لِکُلِّ آیَةٍ دَرَجَةٌ فَلا تَکونُ فَوقَ حافِظِ القُرآنِ دَرَجَةٌ»؛ بحارالأنوار، ج ٨٩، ص ٢٢.

٢. جامِعُ‌الأَخبارِ، عَنِ النَّبیِّ أَنَّهُ قالَ: «إِنَّ أَکرَمَ العِبادِ إِلَی اللهِ بَعدَ الأَنبیاءِ العُلَماءُ ثُمَّ حَمَلَةُ القُرآنِ یَخرُجونَ مِنَ الدُّنیا کَما یَخرُجُ الأَنبیاءُ وَ یُحشَرونَ مِن قُبورِهِم مَعَ الأَنبیاءِ و یَمُرّونَ عَلَی الصِّراطِ مَعَ الأَنبیاءِ وَ یَأخُذونَ ثَوابَ الأَنبیاءِ فَطوبی لِطالِبِ العِلمِ وَ حامِلِ القُرآنِ مِمّا لَهُم عِندَ اللهِ مِنَ الکَرامَةِ  وَ الشَّرَفِ»؛ مستدرک‌الوسائل، ج ۴، ص ٢۴۴، ح ۴۶٠۴.

  • محمد حسین عباسی

 

بسم الله الرحمن الرحیم

چرا قرآن را حفظ کنیم ؟

جایگاه حفظ قرآن کریم در روایات معصومین علیهم السلام (قسمت اول)

پس از قرآن کریم، مهم‌ترین منبعی که برای شناخت فرهنگ اسلامی به آن مراجعه می‌شود، گفتار، رفتار و تقریر معصومان علیهم السلام است. چرا که آنان به عنوان معلمان و مفسران قرآن کریم از سوی خدای تعالی، عهده‌دار هدایت و راهبری بشریتند. با بررسی فرمایشات نورانی این عزیزان در می‌یابیم که ایشان در ضمن سخنان فراوانی که در این باره بیان فرموده‌اند، اقدام به تدوین یک نظام جامع برای تشویق، ترغیب و هدایت جامعه‌ی اسلامی به انس با قرآن از طریق حفظ آن، نموده‌اند.

با توجه به این که در مجامع کامل روایی، باب یا ابوابی به حفظ و حافظان قرآن اختصاص یافته است، بیان تمام روایات این موضوع ضرورتی ندارد؛ از همین رو برای رعایت اختصار، در این نوشتار و نوشتار­های آتی فقط به بیان اجمالی و فهرست گونه‌ی این روایات در شش دسته، بسنده می­ نماییم.

دسته‌ی یکم: توصیه نسبت به حفظ قرآن

با بررسی تاریخ و روایات وارده از پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و ائمه علیهم السلام به روایاتی بر می‌خوریم که آنان اصحاب و یاران خویش را به صورت‌های گوناگون به حفظ قرآن کریم توصیه فرموده‌اند. ناگفته پیداست که تشویق به یک امر، نشانگر مطلوبیت و اهمیت آن در نظر مردان پاک الهی است.

پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله به یاران و اصحاب خویش توصیه می‌فرمود: «قرآن را بخوانید و آن را به خاطر سپارید، چرا که خداوند قلبی که قرآن را در خود جای داده است، عذاب نمی‌کند».[١]

این امر تا بدان جا مورد توجه و عنایت حضرت بود که درباره‌ی افراد بی‌بهره‌ی از حفظ قرآن این گونه سخن می‌راندند: «کسی که در اندرونش چیزی از قرآن نیست، همانند خانه‌ای ویران است».[٢]

ادامه دارد …


١. «إِقرَءُوا القُرآنَ وَاستَظهِروهُ فَإِنَّ اللهَ لا یُعَذِّبُ قَلباً وَعَی القُرآنَ»؛ مستدرک‌الوسائل ج ۴، ص ٢۴۵، بابُ استِحبابِ حِفظِ القُرآنِ و تَحَمُّلِ المَشَقَّةِ فی تَعَلُّمِهِ وَ حِفظِهِ.

٢. «إِنَّ الَّذی لَیسَ فی جَوفِهِ شَیءٌ مِنَ القُرآنِ کَالبَیتِ الخَرِبِ»؛ میزان‌الحکمة، ج ١٠، ص ۴٨١۶، ح ١۶۴٧۴.

 

  • محمد حسین عباسی